Πολλαπλή Σκλήρυνση / Σκληρυνση Κατά Πλάκας

Μορφές

Προτού κατανοήσει κανείς τις διαφορετικές μορφές της νόσου, χρήσιμο είναι να γνωρίζει δύο βασικά χαρακτηριστικά τους, δηλαδή την υποτροπή ή ώση και την προοδευτική επιδείνωση.

Ο όρος Υποτροπή αναφέρεται σε ένα νεοεμφανιζόμενο νευρολογικό σύμπτωμα ή σύνολο συμπτωμάτων, με διάρκεια τουλάχιστον 24 ώρες, σε απουσία ενεργού λοίμωξης ή πυρετού.

Όσο για τον όρο Προοδευτική επιδείνωση, από την άλλη, αυτός υποδηλώνει τη σταθερή, μέρα με τη μέρα, επιδείνωση νευρολογικών συμπτωμάτων για μία χρονική περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών.

Κλινικά Μεμονωμένο Σύνδρομο (Clinically Isolated Syndrome)

Το πρώτο ενδεικτικό επεισόδιο νευρολογικής διαταραχής, χωρίς να έχει τεθεί η διάγνωση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης- ονομάζεται Κλινικά Απομονωμένο σύνδρομο (clinically isolated syndrome, CIS). Ορισμένα άτομα όντως παρουσιάζουν ακολούθως κι άλλα επεισόδια μεταπίπτοντας έτσι στη διαλείπουσα μορφή της νόσου (RRMS), ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν εκδηλώνεται περαιτέρω απομυελινωτική δραστηριότητα και νόσος.

Υποτροπιάζουσα ή Διαλείπουσα Μορφή Πολλαπλής Σκλήρυνσης (Relapsing-Remitting Multiple Sclerosis)

Αποτελεί την πιο συχνή μορφή της νόσου, με αυτήν ξεκινά το 85% των ασθενών. Η εκδήλωσή της ακολουθείται από διάσπαρτα νευρολογικά συμπτώματα, με περιόδους ακραίων υποτροπών (ώσεις) και άλλες μέρες σχεδόν πλήρους ύφεσης. Η υποτροπή διαρκεί από μερικές ώρες μέχρι εβδομάδες, χωρίς βελτίωση, μέχρι να επέλθει η ύφεση με την πλήρη ή εμφανή υποχώρηση των δύσκολων συμπτωμάτων. Κάποια τυπικά συμπτώματα, είναι μείωση της όρασης ή διπλωπία και πόνος στο μάτι και αίσθηση μουδιάσματος στα κάτω άκρα με παράλληλες διαταραχές στο ουροποιητικό σύστημα.

Δευτεροπαθώς Προϊούσα Μορφή Πολλαπλής Σκλήρυνσης (Secondary Progressive Multiple Sclerosis)

Η δευτεροπαθώς προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση – (ΣΚΠ –SPMS) είναι μια δευτερεύουσα φάση υποτροπιάζουσας ΠΣ/σκλήρυνσης κατά πλάκας, η οποία μπορεί να αναπτυχθεί χρόνια ή και δεκαετίες μετά την πρώτη διάγνωση. Μεταξύ των κρίσεων υπάρχει σταδιακή επιδείνωση. Αυτό σηματοδοτεί τη μετάπτωση της υποτροπιάζουσας στη δευτεροπαθώς προϊούσα μορφή (ο όρος “προϊούσα” σημαίνει προοδευτική). Η μορφή αυτή αποτελεί την κύρια αιτία συσσώρευσης αναπηρίας στην Πολλαπλή Σκλήρυνση.

Σε αυτό το προοδευτικά εξελισσόμενο στάδιο της νόσου μπορεί σπανιότερα να παρατηρηθούν και κλινικές υποτροπές. Δε μεταπίπτουν όλοι οι ασθενείς οι οποίοι διαγιγνώσκονται με την υποτροπιάζουσα μορφή στη δευτεροπαθώς προϊούσα, ούτε υπάρχει αξιόπιστος τρόπος πρόβλεψης της μετάπτωσης.

Πρωτοπαθής Προϊούσα Μορφή Πολλαπλής Σκλήρυνσης (Primary Progressive Multiple Sclerosis)

10 έως και 15 τοις εκατό των ατόμων με Πολλαπλή Σκλήρυνση διαγιγνώσκεται με Πρωτοπαθώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση (Σκλήρυνση Κατά Πλάκας - PPMS). Ωστόσο, στη μειοψηφία των περιπτώσεων με έναρξη της νόσου μετά τα 60, η πρωτοπαθώς προϊούσα καθίσταται η επικρατέστερη μορφή.

Σε αυτή τη μορφή, η νόσος ξεκινά με προοδευτικά επιδεινούμενα νευρολογικά συμπτώματα. Οι ασθενείς παρουσιάζουν προοδευτική κλινική επιδείνωση των συμπτωμάτων και της αναπηρίας από την αρχή, αντί για ξαφνικές κρίσεις ή υποτροπές.

Προσβάλλει γυναίκες και άνδρες με την ίδια περίπου συχνότητα.

Ακτινολογικά Μεμονωμένο Σύνδρομο (Radiologically Isolated Syndrome)

Το ακτινολογικά μεμονωμένο σύνδρομο είναι μια πρόσφατα περιγραφείσα οντότητα. Χαρακτηρίζει περιπτώσεις κατά τις οποίες ανευρίσκονται στη μαγνητική τομογραφία αλλοιώσεις συμβατές με πολλαπλή σκλήρυνση χωρίς όμως να έχουν εμφανιστεί ποτέ συμπτώματα. Πρόκειται για μια ασυνήθη κατάσταση, η οποία διαπιστώνεται με μεγαλύτερη συχνότητα τα τελευταία έτη λόγω της ευρείας χρήσης της μαγνητικής τομογραφίας. Η πλειοψηφία των περιστατικών είναι άτομα που υπεβλήθησαν σε απεικονιστικό έλεγχο για διερεύνηση κάποιας μορφής κεφαλαλγίας (πονοκεφάλου).

Η αναντιστοιχία συμπτωμάτων και απεικονιστικών ευρημάτων στο ακτινολογικά μεμονωμένο σύνδρομο δεν ξενίζει, δεδομένου ότι οι αλλοιώσεις που προκαλεί η Πολλαπλή Σκλήρυνση δεν οδηγούν πάντα σε συμπτώματα. Μία απομυελινωτική εστία μπορεί να διαπιστώνεται στη μαγνητική τομογραφία αλλά να είναι “κλινικά σιωπηλή”. Επομένως, το ακτινολογικά μεμονωμένο σύνδρομο αναπαριστά το μικρό εκείνο ποσοστό των πασχόντων, οι οποίοι εμφανίζουν (μέχρι τη στιγμή της εξέτασης) μόνο σιωπηλές εστίες και οι οποίες ανακαλύφθηκαν τυχαία σε έλεγχο για άλλο νευρολογικό σύμπτωμα.